Heemkundekring Erthepe

Op 8 en 9 oktober worden op de Bolle Akker in Erp (Heesakker 12, 5469AV) de Archeologiedagen van Meierijstad gehouden. De archeologische werkgroepen presenteren zich daar en laten veel vondsten zien. Daarnaast is er voor jong en oud veel te beleven en zelf te doen! Een uitgelezen kans om kennis te maken met aecheologie. 

Hebt u zelf in het verleden vondst(en) gedaan? En weet u niet zeker wat het is? Laat dan je vondst(en) doot twee archeologen determineren! 

Wat is er allemaal te zien en te doen?

Folder Archeoliogiedagen Meierijstad

Dinsdagavond 17 mei vindt er in Ter Aa een presentatie plaats over het archeologisch onderzoek dat in de zomer van 2019 werd uitgevoerd rondom de Sint-Servatiuskerk. Wat heeft de opgraving aan kennis opgeleverd over de geschiedenis van Erp en zijn bewoners?

Het skelet van een oud-Erpenaar onder de N616 wordt door archeologen van ADC blootgelegd.

Arjan Ruiter en Roderick Geerts, twee archeologen die het onderzoek leidden, komen vertellen over de resultaten van de opgraving op dinsdagavond 17 mei a.s. om 19.30 uur in Ter Aa (Den Uil 1a). Ze zullen daarbij putten uit het uitgebreide rapport dat ADC ArcheoProjecten over het onderzoek aan de doorgaande weg door Erp in 2019 opstelde. De grote zaal van Ter Aa is open vanaf 19.00 uur. Zorg ervoor dat u op tijd bent. Leden van Erthepe hebben gratis toegang; niet-leden betalen € 2,50 entree en steunen daarmee de activiteiten van Heemkundekring Erthepe.                                                                                                                            

Erthepe, de erfgoedorganisatie van Boerdonk, Erp en Keldonk is opgericht op 14 april 1980. Door de coronapandemie die in het werkgebied van Erthepe veel slachtoffers eiste, moest de viering van het 40-jarig bestaan in 2020 worden uitgesteld. Op 15 mei a.s. van 11.00-18.00 uur houdt Heemkundekring Erthepe ter gelegenheid van zijn jubileum een open dag in het Raadhuis van Erp. Belangstellenden kunnen dan in het Raadhuis kennis maken met de activiteiten van de werkgroepen.  Iedereen kan dan zien, dat de kring zich met veel aspecten van het erfgoed bezighoudt! Belangstellenden die zich tijdens het feestweekend opgeven als lid van Erthepe zijn gratis lid tot 1 januari 2023.

Acties voor het behoud van het Raadhuis in 2012

Geïnspireerd door streekarchivaris Wim Cornelissen staken in 1980 een aantal Erpenaren de koppen bij elkaar om een heemkundige vereniging op te richten. Het doel was in het begin vooral het vergroten van de kennis over de geschiedenis van de gemeente Erp. Door gebrek aan een eigen ruimte bleven de activiteiten tot 1994 beperkt. Als gevolg daarvan ook het aantal leden.  Na de fusie van de gemeenten Erp en Veghel kregen de Erpse heemkundigen de beschikking over de burgemeesterskamer en de zolder van het Raadhuis van Erp.  Maar dat bood nog weinig soelaas: op de wekelijkse heemavond op maandag was nauwelijks een rustige werkplek te vinden. Dat veranderde toen het gemeentelijke servicecentrum in het Raadhuis de deuren sloot.  Erthepe kon in 2007 de benedenruimten in het Raadhuis in gebruik nemen voor zijn activiteiten. Het gevolg was een gestage groei van het ledental: van ca. 45 in 2007 tot 360 leden in 2022. In 2012 was een actie en het aanbieden van ruim 1450 handtekeningen nodig om de gemeenteraad ervan te overtuigen dat het Raadhuis voor de Erpse gemeenschap behouden moest blijven. Actieve leden van Erthepe slaagden er daarna in het Raadhuis uit te bouwen tot hét erfgoedhuis van Boerdonk, Erp en Keldonk. Tot een kenniscentrum waar ‘het geheugen’ van de drie kerkdorpen bewaard wordt. Vastgelegd in foto’s, films, archieven, documenten, verhalen, voorwerpen en archeologische vondsten.

Evenals vorig jaar gaat Heemkundekring Erthepe op zaterdag 26 en zondag 27 maart a.s. een boekenbeurs houden in Sport- en Ontmoetingscentrum Ter Aa. Erthepe ontving het afgelopen jaar weer veel heemkundige boeken die al in de collectie zijn opgenomen. Veel dubbele boeken dus…. Daarnaast een reeks boeken die niet in een heemkundige collectie passen. Vandaar dat de vereniging opnieuw een voorjaarsopruiming gaat houden en tegen spotprijzen boeken gaat aanbieden. Met de inkomsten kan Erthepe de verenigingskas aanvullen om nieuwe activiteiten te bekostigen. Noteer alvast de data in uw agenda!

Erthepe kan voor de beurs nog boeken gebruiken. Hebt u ook boeken in huis die u wilt opruimen, breng ze dan naar het Raadhuis in Erp (de ingang op het binnenplein links van het monumentale Raadhuis). Op de volgende tijden is het Raadhuis open voor het ontvangen van boeken:

• Maandag 21-3, dinsdag 22-3, woensdag 23-3 en donderdag 24-3 telkens van 10.00-12.00 uur en van 14.00-1600 uur.
• Maandagavond 21-3 en donderdagavond 24-3 van 20.00-22.00 uur

Op vrijdag 25-3 kunt u tussen 10.00-12.00 uur en van 14.00 tot 16.00 uur ook boeken rechtstreeks naar de voormalige bibliotheek in Ter Aa brengen.

Maak gebruik van deze gelegenheid om uw boeken een nieuwe bestemming te geven! Het mes snijdt aan twee kanten: u ruimt lekker op én steunt tegelijkertijd Heemkundekring Erthepe!

P.S. cd-roms en dvd’s zijn ook welkom.

Bind de strijd aan met de uitpuilende boekenkast!

Niemand had in 2012 toen de fabriek van Sondag-De Heus aan de Cruijgenstraat gesloopt werd, kunnen bedenken dat er fraai multifunctioneel park zou verrijzen. Een plek waar het voor jong en oud goed toeven is. Toch is dat gebeurd dankzij de inzet van veel vrijwilligers van de Stichting Molenpark en Heemkundekring Erthepe, met steun van de familie Sondag. Zaterdag 12 maart zijn er weer twee nieuwe elementen aan het park toegevoegd: een speeltoestel voor kinderen en een windvaan op de pergola. Sinds zaterdag kan elke Erpenaar in de Cruijgenstraat zien vanuit welke hoek de wind waait.

Heemkundekring Erthepe is blij, dat de vereniging er samen met de Stichting Molenpark in is geslaagd ook de geschiedenis van de plek zichtbaar te houden.  De fundering van de molen ‘De Nijverheid’ uit 1897 is behouden en omgevormd tot een plaats om eens rustig te gaan zitten en te buurten rondom de oude molensteen. Het aambeeld van de smederij van Hendriks, die vroeger naast de maalderij stond, heeft in het park een bestemming gevonden. Er is een attentiesteen in het trottoir gelegd met een mooie luchtfoto van de stellingmolen en de omgeving in de jaren ‘50. De stellingmolen die als een van de mooiste in Brabant werd beschouwd. Zaterdag 12 maart is er weer een historisch element aan toegevoegd: de windvaan die op de fabriek van Sondag uit 1960 stond en later op de nieuwe fabriek in Veghel aan de Zuid-Willemsvaart.   

Dat de vaan bewaard is gebleven is te danken aan de inspanningen van Jan Donkers, oud-medewerker van Sondag-De Heus. Jan zag al vroeg de historische waarde in van de windwijzer en voorkwam dat die bij het oud ijzer belandde. Hij zorgde ervoor dat het vaan gerestaureerd werd en zag in, dat het een fraaie toevoeging zou kunnen zijn aan de pergola die voor de corona-epidemie is opgericht.

De totstandkoming van het Molenpark zoals het er nu uitziet, laat zien dat Erpenaren, als ze er de schouders onder zetten, samen dingen voor elkaar kunnen krijgen! De plaatsing van de windvaan is de ‘kroon’ op het werk van vele vrijwilligers! Nu moeten we er als Erpenaren ook voor zorgen, dat het park voor de toekomst behouden blijft.  Dat het park of een deel daarvan niet opgeofferd wordt voor de bouw van woningen, Tiny houses, een Omnipark of andere ontwikkelingen. Ook als de politieke wind uit een andere hoek gaat waaien. Dat kan het beste door het park te gebruiken! Er te wandelen, evenementen te organiseren, te sporten en met kinderen naar de speelhoek te gaan. Kortom door er een echte ontmoetingsplek van te maken!

De windvaan van de voormalige fabriek van Sondag in het Molenpark

Zaterdagochtend 12 februari namen vijf kinderen, de kou trotserend, deel aan de activiteit ‘Schatten zoeken op een akker’. Onder begeleiding van leden van  Erthepe speurden ze met hun ogen en een detector op een akker naar aardewerk, vuursteen en metalen voorwerpen. Het bleek dat het gebruik van een metaaldetector bij de kinderen erg tot de verbeelding sprak.

Erthepe heeft dit jaar voor het eerst via het podium ‘Sjors Creatief’ twee activiteiten aangeboden om kinderen te betrekken bij archeologie en geschiedenis: zoeken naar sporen van het verleden op een akker én een prehistorische pot bakken. John van Moorsel stelde afgelopen zaterdag voor de eerste activiteit een akker aan het Empeldonks dijkje ter beschikking. De hoge akkers naast het Empeldonks dijkje, een middeleeuws karrenspoor, hebben de afgelopen jaren al veel sporen uit het verleden prijsgegeven. De kinderen waren druk in de weer met vier metaaldetectoren en kwamen er snel achter dat detectie nog niet zo simpel is. De ervaren metaalspeurder Marcel Hermes, betrokken bij de werkgroep archeologie van Erthepe, gaf hen duidelijke instructies en hielp hen op weg bij het beoordelen van de piepgeluiden van de detectors. Niet elke piep bleek even waardevol en elke detector had zijn eigen kwaliteiten.

Het veldlopen krijgt op 26 februari een vervolg. Dan worden de vondsten in het Raadhuis onderzocht. De kinderen gaan bij elke vondst bepalen wat het voor een voorwerp is en vaststellen hoe oud het is. We kunnen alvast verklappen dat er twee oude munten door de speurende kinderen uit de bodem zijn gehaald!

Gezien de grote interesse van de kinderen lijkt de activiteit voor herhaling vatbaar. Voor Erthepe is het een mooie manier om de jongeren kennis te laten maken met archeologie en geschiedenis. Heemkundekring Erthepe heeft wat dat betreft veel te bieden. De opnieuw ingerichte vitrines in het Raadhuis laten dat zien. Kom gerust eens kijken, wanneer de coronamaatregelen verder versoepeld zijn!

 Marcel legt de werking van een metaaldetector uit. Foto: Wim Kuijten.

We leven in een tijd waarin de media vol staan met berichten over crises. De corona-epidemie ontregelt al bijna twee jaar ons dagelijks leven en heeft invloed op ons humeur. De gevolgen van de opwarming van het klimaat maken de toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen onzeker. Wateroverlast en windhozen kunnen hun leven gaan ontwrichten. Zal er nog wel een goede boterham te verdienen zijn in het boerenbedrijf? Kunnen we straks het gas nog wel betalen? In een crisistijd is het belangrijk terug te kijken. Om te beseffen dat ook onze voorouders tegenslagen te boven moesten komen.

 Iedereen die de geschiedenis van zijn of haar familie onderzoekt, weet dat. Je ontdekt, dat door het ontbreken van penicilline een blindedarmontsteking tot het midden van de vorige eeuw vaak een fatale afloop had. Dat beroepen verdwenen door de mechanisatie en automatisering. Dat na de Tweede Wereldoorlog de mensen er de schouders onder moesten zetten om het land weer op te bouwen. Ook dat door verkeerde keuzen de volgende generaties soms met een probleem zijn opgezadeld. Maar steeds was er weer de veerkracht in een gemeenschap om door te gaan. Wat dat betreft kan kennis van het verleden ons houvast geven in de huidige tijd.

 Maar dan moet je wel ontdekken wat we vergeten zijn! Niet alleen lezen over de geschiedenis van mondiale vraagstukken, maar ook de lokale verhalen over het verleden van Erp kennen. Bijvoorbeeld het verhaal over het ontstaan en de ondergang van het kranenbedrijf van Munsters waar veel oudere Erpenaren een vak leerden. Over de ruilverkaveling in de vorige eeuw die niet alleen het landschap veranderde, maar ook leidde tot het opheffen van kleine ‘duurzame’ boerenbedrijven en tegelijkertijd tot een grotere welvaart. De keerzijde van die ontwikkeling werd pas later zichtbaar.

 Wil je meer weten over de lokale verhalen en ontdekken wat we vergeten zijn, dan kunnen uitgaven van Heemkundekring Erthepe je daarbij helpen. Het boek ‘Munsters: van grofsmid tot kranenbouwer’ is nog steeds verkrijgbaar. Vorige maand verscheen een boek over de ‘Ruilverkaveling Veghel-Erp, 1947-1986’. Maar er zijn nog veel meer publicaties bij Heemkundekring Erthepe te koop. We noemen er nog een paar. ‘Erp van toen in woord en beeld’ van Antoon van den Boom (†) met foto’s en humoristische verhaaltjes over het dagelijks leven in het midden van de vorige eeuw. Het fraaie boek van Trees van Geffen ‘Erp. Kleine bedrijfjes, grote gezinnen, veel verhalen’ (waarvan nog een beperkt aantal exemplaren beschikbaar is). De geschiedenis van Keldonk leest u in het boek: ‘Van Keeldonck tot Keldonk, 1912-1987’; die van Erp in de heruitgave van het boek van A. Meuwese: ‘Erp. Gemeente en parochie ‘. Een mooi boekje met spreuken in het Erpse dialect is de uitgave ‘Witte gìj di òk?’.

 Kortom Erthepe heeft veel boeken om te ontdekken wat we vergeten zijn. De boeken zijn te koop tijdens openingstijden van de heemkamer in het Raadhuis (maandag- en donderdagvond van 20.00-22.00 uur en dinsdag- en woensdagmiddag van 14.00-16.00 uur. Of neem contact op met secretariaat@erthepe.nl. Misschien een idee en een houvast voor de decembermaand!

Een spreuk uit het boekje ‘Witte gìj di òk? die wijst op de armoede vroeger in grote gezinnen (tekening Joop Schuurmans).