Heemkundekring Erthepe

65 jaar geleden deden kinderen Van der Cammen (onder wie Antoon) aan het Schansoord in Erp de vondst van hun leven. Ze hielpen met het uitgraven van de fundering van hun nieuwe huis, toen ze stuitten op een pot van aardewerk. Tot hun grote verrassing bevatte de pot een wit linnen zakje met 28 gouden en vier zilveren munten! De oudste munt uit het einde van de 15^e eeuw, de jongste uit 1602. Een welkome vondst voor de familie Van der Cammen die voor een deel besteed kon worden aan het bouwen van hun nieuwe woning. Drie munten gingen naar de gemeente als pronkstukken voor de vitrinekast in de burgemeesterskamer. De rest is volgens de overlevering opgekocht voor 70 gulden door meester Bert Jansen die bij bakker Klaassen in de kost was. Via de muntenhandel kwamen de munten terecht in particuliere handen. Een lege pot van bruin aardewerk bleef achter en verdween waarschijnlijk in een afvalkuil.

De afbeelding van Albertus van Oostenrijk en de Spaanse prinses Isabella op de gouden munt uit 1602 (meestal ‘dubbele Albertijn’ genaamd). Twaalf van deze munten uit 1600-1602 zaten in de pot van aardenwerk

Een rijke Erpenaar begroef het potje met zijn vermogen in het begin van de 17^e eeuw in de grond. Dat was veiliger dan in huis. Want de dorpen in de Meierij hadden tijdens de 80-jarige oorlog regelmatig last van plunderingen van rondtrekkende soldaten. Banken waar je veilig je geld kon bewaren of inleggen, bestonden nog niet.

Tegenwoordig kun je als vereniging via een rekening bij de Rabobank het geld veilig ‘opbergen’ om het op een later moment aan activiteiten te besteden. Zolang als de ‘pot’ of kas van de vereniging maar goed gevuld is. En dat is meestal niet het geval. Een vereniging redt het, zeker in coronatijd, niet zonder extra inkomsten van derden, zoals die van de Rabo ClubSupport. Dat geldt ook voor Heemkundekring Erthepe.  De vereniging heeft extra middelen nodig om de voorzieningen in de presentatieruimte te verbeteren en een uitgave over de ruilverkaveling te kunnen bekostigen.

Leden van de Rabobank hebben nog tot 25 oktober de gelegenheid hun stem uit te brengen op een van de verenigingen in Boerdonk, Erp en Keldonk. Hebt u dat nog niet gedaan? Ga dan alsnog stemmen. Laat uw stem niet verloren gaan. Verenigingen in Boerdonk, Erp en Keldonk zijn er erg gebaat bij uw steun. Ook Heemkundekring Erthepe.

Fakenieuws anno 1955? Het bericht in De Tijd van 7 juli 1955 noemt niet de kinderen Van der Cammen, maar ‘arbeiders’ als vinders. De diepte van 2 meter is zeer onwaarschijnlijk. De doorsnee van de zilveren munten (Philipsdaalders) klopt wel! De daalders hadden inderdaad een diameter van ca. 42 mm.

Zaterdag 26 september was het een drukte van belang in het Erpse Molenpark. Vrijwilligers sleepten met zware balken en een steiger. Kwam er dan toch een coronaproof feest in het park en installeerden ze een tent voor de feestgangers? Niets van dat alles. Na een halve dag werken werd zichtbaar wat er werkelijk aan de hand was. Rondom een deel van de fundering van de oude molen ‘De Nijverheid’ uit 1897 verscheen een grote pergola van Douglashout.

Een door corona uitgesteld gezamenlijk project van de Stichting Molenpark en Heemkundekring Erthepe kon eindelijk worden uitgevoerd. Al meer dan een jaar geleden ontstond het idee om een deel van de molenfundering te omlijsten met een pergola. Op het hoogste deel van het bouwwerk zou het windvaan dat sinds 1960 jarenlang op de mengvoederfabriek van Sondag prijkte, een prominente plaats kunnen krijgen. Tegelijkertijd kon de pergola met banners aangekleed worden om zo een mooi decor te vormen bij activiteiten in het Molenpark.

Een tiental vrijwilligers van Stichting Molenpark en Heemkundekring Erthepe stak de handen uit de mouwen en bouwde in een dag onder de vakkundige leiding van Hans van de Tillaer de pergola. ’s Middags even na vieren was de klus geklaard en konden de vrijwilligers een ‘Bavariatoost’ uitbrengen op het welslagen van het project.

De afronding van het project volgt over enkele weken. Het is de bedoeling dan in aanwezigheid van een klein gezelschap het windvaan boven op het hoge deel van de pergola te plaatsen. Naast de vrijwilligers die aan de bouw meewerkten, hopen we dan ook Wim Sondag bij de molenfundering te kunnen ontvangen. Zonder zijn steun was de realisatie van de imposante pergola niet mogelijk geweest.

Dat het Molenpark midden in het dorp Erp een ontmoetingsplek is geworden waar het goed toeven is, zien we dagelijks. Oudere Erpenaren maken er hun ommetje. Op een coronaveilige manier kunnen ze daarbij even uitrusten op een van de banken in de molenfundering. Kinderen vermaken zich bij de speeltoestellen onder het toezicht van hun oppasoma of -opa. Het park blijkt ook een ideale plek om onder leiding van een trainer een bootcamp te houden. De bouwers van de pergola waren zaterdagochtend jl. daarvan getuige.

Chapeau voor vele vrijwilligers die op een of andere manier hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het park. Want wie had tien jaar geleden kunnen bedenken dat op de plaats van de kolossale mengvoederfabriek van Sondag-De Heus een prachtig multifunctioneel wandelpark zou ontstaan? Een park in de dorpskom van Erp dat het verdient om in de toekomst behouden te blijven!

Foto rechts: Het windvaan op de nieuwe fabriek van Sondag in 1960

Op vrijdagmiddag 28 augustus heeft Heemkundekring Erthepe een aantal ommetjes gepresenteerd. De eerste exemplaren van die ommetjes zijn aangeboden aan de voorzitter van de Dorpsraad van Erp, Wim van Geelkerken. Hij onthulde op die dag met Bert Pepers een bord bij het metalen kastje links voor het Raadhuis. Wandelaars kunnen daar de gratis ommetjes ophalen. Alle ommetjes starten en eindigen bij het Raadhuis in het hart van Erp en zijn door Erthepe voorzien van een korte heemkundige toelichting.

De ommetjes zijn een goede manier op de bebouwde kom en het omliggende buitengebied van het dorp Erp te leren kennen. Niet alleen voor de inwoners van de andere twaalf dorpen in Meierijstad, maar ook voor toeristen die Erp bezoeken. Daarom zijn de ommetjes vanaf 1 september ook verkrijgbaar bij het VVV-steunpunt bij ’t Tramstation aan de Molentiend in Erp en bij het Uitpunt in Veghel.

Het idee om wandelroutes uit te geven is bij het bestuur van Erthepe ontstaan in het voorjaar. Toen leek mede als gevolg van de coronamaatregelen wandelen een nationale hobby te worden. Maar hoe vind je elke keer een nieuwe route om het wandelen aantrekkelijk te houden? Daarin probeert Heemkundekring Erthepe te voorzien met de uitgave van een aantal ommetjes. 

Bert Pepers die jarenlang wandelingen uitzette, o.a. de Hertog Jantochten, maakte de ommetjes door de kom. Verder maakte Erthepe gebruik van het bestaande netwerk van wandelknooppunten. Enkele actieve leden van Erthepe controleerden de routes. Marius Strijbosch voegde cultuurhistorische gegevens toe. Voor het ontwerp en drukwerk deed Erthepe een beroep op de Erpenaar Guus Munsters, een van de eigenaren van Gozi.nl in Veghel. Het resultaat is een verzameling van zes fraai uitgegeven wandelroutes.

In het kastje bij het Raadhuis liggen de volgende routes:

Nr. 1: Erp Noord (kort of lang)

Nr. 2: Erp west (kort of lang)

Nr. 3: Erp zuid (kort of lang)

Nr. 4: Erp Noordoost (kort of lang)

Nr. 5: Vier wandelknooppuntenroutes

Nr. 6: Route ‘Historie kom Erp’ (langs 22 attentiestenen). Zie ook: izi.Travel > Historie kom Erp

Vragen of opmerkingen? Neem contact op met secretariaat@erthepe.nl  

Binnenkort staat de eerste activiteit in het nieuwe seizoen van Heemkundekring Erthepe op stapel. In vakanties wordt er traditioneel veel gelezen. Nu de zomervakantie voorbij is, ben je waarschijnlijk door je stapel te lezen boeken heen. Iedereen die graag leest, besmet is door het ongevaarlijke ‘leesvirus’, weet daar alles van. Geen probleem. Heemkundekring Erthepe biedt uitkomst. Erthepe heeft het afgelopen jaar zoveel romans en dubbele heemkundige boeken ontvangen, dat het tijd wordt een grote opruiming te houden.

Daarom wordt van donderdag 27 tot en met zaterdag 29 augustus a.s. in Sport- en ontmoetingscentrum Ter Aa een boekenmarkt gehouden. De boekenmarkt is op donderdag 27 en vrijdag 28 augustus geopend van 13.00 uur tot 17.00 uur en op zaterdag 29 augustus van 11.00 uur tot 17.00 uur. Tegen een zacht prijsje kun je dan in het bezit komen van spannende romans, thrillers en non-fictie boeken over diverse onderwerpen. De inkomsten van de boekenmarkt komen ten goede aan het activiteiten van Heemkundekring Erthepe.  En het voordeel voor jou? Je kunt je ook na je vakantie nog eens met een boekje in een hoekje terugtrekken. Met een boek ‘in quarantaine’ gaan.

Je hoeft je geen zorgen te maken over corona. De organisatie neemt voldoende maatregelen om verspreiding van dat virus te voorkomen. We rekenen erop, dat ook bezoekers zich strikt aan de regels houden. Tot ziens op de boekenmarkt op 27, 28 of 29 augustus a.s. in Ter Aa!

Nu iedereen de sociale contacten moet beperken om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen, zijn het internet en de sociale media een uitkomst. We merken als heemkundekring ook, dat er meer op onze website, op Erthepe Lokaal Online en onze Facebookpagina gekeken wordt.

Terecht, want daar is veel te zien en te lezen. Bijvoorbeeld de uitgebreide verhalen over de Tweede Wereldoorlog (het project 'Terugblik ter herinnering') en bladerboeken over tentoonstellingen die Erthepe eerder hield. Meer dan 150 filmpjes van ELO en wekelijks foto's met onbekende gezichten op de Facebookpagina van Erthepe.  

Om dat allemaal mogelijk te maken, is steun van (oud-)inwoners van Boerdonk, Erp en Keldonk en andere belangstellenden erg belangrijk. Misschien dacht u er al over om lid te worden van Heemkundekring Erthepe. Dan hebben we een aantrekkelijk aanbod voor u. Iedereen die nu lid wordt van Erthepe, betaalt voor dit kalenderjaar 2020 geen contributie (€ 15,-)  meer. Zodra de situatie het toelaat, ontvangen we u graag als nieuw lid in het Raadhuis  en maken we u wegwijs in onze vereniging. U kunt later altijd beslissen, of u actief wordt als vrijwilliger in een van de werkgroepen, of dat u op afstand steunend lid blijft. Wat uw rol ook wordt, elke steun is voor onze vereniging belangrijk!

U kunt zich als lid aanmelden via secretariaat@erthepe.nl of een briefje (laten) bezorgen bij Hertog Janplein 9 5469BK  in Erp. We nemen dan met u contact op. 

Wie kent ze?

Het coronavirus beperkt op dit moment erg onze bewegingsvrijheid. We zoeken nu allemaal manieren om bezig te blijven. Dat bracht de fotowerkgroep van Heemkundekring Erthepe op het idee een nieuw initiatief te starte. Voortaan zal de werkgroep twee keer per week een foto op de Facebookpagina van Erthepe plaatsen waarvan geen of niet alle namen bekend zijn. Niet alleen oude foto’s, maar ook foto’s uit de afgelopen jaren die de heemkundekring ontvangen heeft. De werkgroep roept de Facebookgebruikers op hen te helpen bij het invullen van de namen.

De personen op de foto’s die op Facebook komen te staan, worden voorzien van een nummer. Aan jullie (oud-)Erpenaren van jong tot oud het verzoek om de puzzel op te lossen: wie staan er allemaal op de foto?

Misschien kom je jezelf binnenkort wel op een van de foto’s tegen! Lekker makkelijk. Nog mooier is het als je aan de werkgroep kunt vertellen waar, wanneer en bij welke gelegenheid de foto is gemaakt. Is het een oudere foto, bel of app dan met je opa of oma, met je oom of tante. Een mooie aanleiding om met hen contact op te nemen. Misschien herinneren zij zich nog wie die dame op de foto met die rare hoed op haar hoofd is….Wie die jeugdige carnavalsvierders zijn, weet je waarschijnlijk zelf wel…. het is per slot van rekening pas tien jaar geleden!

Twee foto’s die binnenkort op de Facebookpagina van Erthepe staan.

Ga naar de Facebookpagina van Heemkundekring Erthepe, zoek de namen en geef ze door. De fotowerkgroep kan dan de ontbrekende namen in de fotocollectie aanvullen. Weet je het niet? Deel dan de foto met je facebookvrienden. We zijn benieuwd naar de resultaten van je zoektocht!

De zoektocht naar namen is voor jullie Facebookers van jong tot oud een mooi tijdverdrijf en de fotowerkgroep van Erthepe is er erg mee geholpen. Want onbekende foto’s hebben weinig waarde: onbekend maakt nog steeds onbemind. Tot ziens op de Facebookpagina van Erthepe!

Let op: In overleg met muziekvereniging OBK heeft Erthepe vanwege het gevaar van verdere verspeiding van het coronavirus besloten de filmavond op 17 maart en de tentoonstelling op 21 en 22 maart tot nader order uit te stellen.  

Dit jaar bestaat muziekvereniging ‘Oefening Baart Kunst’ honderd jaar. De voorbereidingen om dat te herdenken en vieren zijn in volle gang. Ook Heemkundekring Erthepe levert daaraan zijn bijdrage. Op dinsdagavond 17 maart met een filmavond over OBK en op 21 en 22 maart met een tentoonstelling over de honderdjarige muziekvereniging.

Filmavond 17 maart

De filmavond op 17 maart a.s. wordt gehouden in Ter Aa en begint om 20.00 uur. Het oudste filmmateriaal waarover Erthepe beschikt, dateert van 1963. In dat jaar leverde OBK een bijdrage aan het openluchtspel ‘Hanneke’ waar veel Erpenaren bij betrokken waren. De meest recente beelden zijn onlangs gemaakt tijdens een interview met vier oud-voorzitters van de muziekvereniging OBK. Verder staan op het programma: een interview van Will Barten met oud-secretaris Johan Fransen, een concours uit 1977-1978, de opening van Ter Aa in 1983, een generale repetitie in 1991, een interview met oud-secretaris Antoon Strijbosch en tot slot beelden ui 2019, bestaande uit opnames bij Jan Linders, van het jubilarissenconcert en de slagwerkgroep van OBK.

Tentoonstelling

In het weekend van 21 en 22 maart organiseert Erthepe in Sport- en ontmoetingscentrum Ter Aa in overleg met OBK een tentoonstelling over de honderdjarige OBK en zijn voorgangers. Die tentoonstelling is gratis te bezoeken. Op zaterdag geopend van 14.00-18.00 uur en op zondag van 11.00-18.00 uur. Op zondagmiddag wordt in dezelfde ruimte door muziekvereniging OBK een jubileumconcert gegeven

 De harmonie en slagwerkgroep van muziekvereniging OBK geven een concert bij de kiosk op het Hertog Janplein, ca. 1980. De kiosk is bij een reconstructie van het Hertog Janplein in het begin van deze eeuw ‘verbannen’ naar het kerkhof. Foto: Collectie Erthepe.

In het weekend van 15-16 februari organiseert Heemkundekring Erthepe een tentoonstelling over de kraamzorg. Op zaterdag 15 februari van 14.00-17.00 uur en op zondag 16 februari van 11.00-17.00 uur is de expositie in het Raadhuis te Erp (Hertog Janplein 9) gratis te bezoeken. Foto’s die Erpse kraamverzorgsters maakten, een paar oude kinderwagens en voorwerpen die bij de verzorging van kraamvrouwen en baby’s vroeger gebruikt werden, zijn er te zien. Eveneens interviews met Nelly Beekmans en Tonny van der Aa die voor hun trouwen in de jaren ’50 en ’60 als kraamverzorgster in de regio werkzaam waren.

In het begin van de twintigste eeuw was de zuigelingensterfte groot en overleden veel vrouwen aan kraamvrouwenkoorts. Ook in Erp, Keldonk en Boerdonk. De oorzaken daarvan waren de geringe hygiëne, het gebrek aan schoon water en het ontbreken van kennis bij de bakers, de ongeschoolde vrouwen die hielpen bij de bevalling en het verzorgen van pas geborenen. Voor artsen en het Wit Gele Kruis was dat de reden om al voor de Tweede Wereldoorlog cursussen op te zetten om de kraamzorg te verbeteren en te professionaliseren.

Nelly Beekmans en Tonny van der Aa weten dat nog goed. Ze gingen drie maanden ‘intern’ in Huize Bergen in Vught om opgeleid te worden tot leerling kraamverzorgster. Ook Tiny Timmers, Hanneke Bongers en Sjaan van Dijk volgden daar een best pittige stoomcursus. Pas na twaalf maanden praktijk onder leiding van een zuster van het kraamzorgcentrum in Veghel werd je ‘gediplomeerd’ kraamverzorgster. Het was best een zwaar beroep. Je moest als verzorgster niet alleen de moeder en de baby verzorgen, maar ook het huishouden draaiende houden. ‘Zorgen én zwabberen’. De meeste gezinnen hadden geen wasmachine. Huishoudens van meer dan tien kinderen waren in de regio geen uitzondering. Door de week waren de kraamverzorgsters van 8.00 tot 20.00 uur in de weer. Regelmatig werden ze ’s nachts opgeroepen voor een bevalling. Ze assisteerden dan de arts die de bevalling verrichtte.

Nelly Beekmans schat, dat ze tussen 1958 en 1966 bij ongeveer 1000 geboorten in de regio betrokken is geweest. Tot ze stopte als kraamverzorgster. In de jaren ’60 was het nog gebruikelijk dat vrouwen ontslag kregen, wanneer ze in het huwelijk traden. Vanaf dat moment werden ze geacht zich geheel te wijden aan de zorg voor het huishouden, hun echtgenoot en later de kinderen. Iets dat we ons vandaag de dag niet meer kunnen voorstellen!

Links: Een kraamverzorgster aan het werk, ca. 1948: zorg voor moeder en het huishouden.

Rechts: Zuster Van Uffelen (links), leidsterdocente van het Kraamzorgcentrum in Veghel met de arts Van Kuppevelt (midden) en een kraamverzorgster in 1956.