Heemkundekring Erthepe

Net als mensen hebben dieren en planten een naam. Hoe komen ze aan die naam en wat zegt zo’n naam? En wat hebben wij nu nog aan die namen? Over deze vragen gaat de lezing die Rini Kerstens op 21 november a.s. geeft in Ter Aa met als titel: ‘Namen van en verhalen over planten en dieren’.

Tijdens zijn presentatie zal Rini Kerstens een beeld geven van de ontwikkeling van de naamgeving vanaf de Oudheid tot in onze tijd. Tot in de late Middeleeuwen hadden niet alleen de signatuurleer, maar ook het christelijk geloof en de kloosters een grote invloed op de naamgeving. Aanhangers van de signatuurleer vergeleken de uiterlijke kenmerken van een plant met het menselijk lichaam. Het blad van longkruid bijvoorbeeld heeft de vorm van een long en bevat vlekken die doen denken aan opgehoest slijm. Longkruid zou daarom een goed middel zijn tegen longkwalen. Ook het christelijk geloof en de middeleeuwse kloosters met hun kruidentuinen hadden een grote invloed op de naamgeving. Zo komen we bijvoorbeeld aan de namen Sint-Janskruid en paternosterkruid.

Vanaf de renaissance gaan de mensen zelf meer op onderzoek uit en verandert de kijk op planten en dieren. Geleerden gaan verzamelingen van planten en dieren aanleggen en komen door het bestuderen daarvan tot nieuwe inzichten. In de 18^e eeuw legt Linnaeus met zijn dubbele naamgeving (het geslacht en de soortnaam) de basis voor de naamgeving van planten die we tot op de dag van vandaag gebruiken. Linnaeus ging bij zijn indeling van de planten uit van de kenmerken van de bloem. Later toen de ideeën van Darwin ingang vonden, werd de ontstaansgeschiedenis en daaruit voortvloeiende verwantschap tussen planten het uitgangspunt voor de ordening. DNA onderzoek in onze tijd maakt het mogelijk de verwantschap tussen planten nauwkeuriger te bepalen.

Na de uitleg van de historische lijn zal Rini Kerstens een aantal planten en dieren de revue laten passeren die ieder hun eigen naam en hun eigen verhaal hebben. Aan de orde komen o.a. het Schupschijterke, Erps gruun, guichelheil, mulder, Cheledonium majus, hemdeknupke, tunnekeshei,  donderbistjes, Drosophila melanogaster, schuurbies, Sint Jansvlinder, zoermelk, Vlaamse gaai, ertgallen …..

Rini Kerstens kennende zal zijn presentatie zeer onderhoudend zijn en met de nodige humor gepaard gaan. De lezing van Rini op 21 november a.s. in Sport- en ontmoetingscentrum Ter Aa (Den Uil 1A te Erp) begint om 20.00 uur. 

Is dit het Schupschijterke?        

Heemkundekring Erthepe besteedt deze maand, de maand van de geschiedenis, extra aandacht aan de basisscholen in Erp. Op 17 oktober aanstaande laat de werkgroep Film oude opnames zien van de Mariaschool en De Empel. In het weekend van 21 en 22 oktober pakt de Fotowerkgroep van Erthepe flink uit met een expositie van honderden klassenfoto’s van beide scholen in Ontmoetingscentrum Ter Aa. Het wordt ongetwijfeld een feest van herkenning voor veel (oud-)Erpenaren! Aan de klassenfoto’s van de basisscholen in Boerdonk en Keldonk worden later in de herfst nog aparte tentoonstellingen gewijd.

De filmavond op 17 oktober in Ter Aa begint om 20.00 uur. De werkgroep Film heeft oude beelden gevonden van musicals van schoolverlaters en beelden van het 50-jarig jubileum van de Mariaschool in 1988. Daarvan is een mooie compilatie gemaakt die een indruk geeft van het schoolleven aan het einde van de vorige eeuw. De kinderen op die beelden zijn dikwijls nu zelf ouders en veel jonge leerkrachten uit die tijd genieten ondertussen al van hun pensioen. Zie de aankondiging op YouTube.

Op zaterdag 21 en zondag 22 oktober stelt de werkgroep Foto van Erthepe honderden klassenfoto’s ten toon van de Mariaschool en De Empel. Op zaterdag is de tentoonstelling van 13.00 tot 17.00 uur te bekijken; op zondag van 10.30-17.00 uur. De toegang is gratis.

Op zondag houdt Ontmoetingscentrum Ter Aa tegelijkertijd een open dag. Op zondag zijn tussen de optredens door ook enkele korte documentaires van de werkgroep Film van Erthepe te zien, o.a. spectaculaire beelden van de BMX-kampioenschappen in juli 2015 op de Bolle akker.

Kortom: op de filmavond van 17 oktober en in het weekend van 21 en 22 oktober zijn veel herinneringen aan de Mariaschool en De Empel op te halen!

In juni 2016 werd de museale hoek op het kerkhof van Erp geopend. Er ontbrak nog steeds een bord waarop in het kort iets verteld wordt over de graven en grafstenen in de museale hoek. Dankzij hulp van enkele bedrijven en vrijwilligers van Erthepe is dat bord ruim een jaar na de opening van de museale hoek gerealiseerd. Elke bezoeker die nu op het kerkhof komt, kan door de informatie op het bord kennis maken met de geschiedenis van het Erpse kerkhof en wat meer te weten komen over de drie soorten graven die in de museale hoek van de begraafplaats voorkomen.

De ene zijde van het informatiebord bevat een luchtfoto van de begraafplaats. Daarop zijn de bijzondere plekken op het kerkhof aangegeven, zoals de Calvarieberg en het monument voor de levenloos geboren kinderen. Aan de andere zijde van het bord zijn de drie onderdelen van de museale hoek kort beschreven: de oorlogsgraven, de protestantse zerken en de grafstenen die een beeld geven van de katholieke begraafcultuur tussen 1920 en 1975.

Achter elk van de grafstenen in de museale hoek schuilt een verhaal. Samen vertellen ze iets over de geschiedenis van Erp.

• De oorlogsgraven zijn een blijvende herinnering aan jonge mannen die tussen 1940-1945 hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Onder hen een geallieerde militair van joodse huize.
• De protestantse grafzerken verwijzen naar de periode waarin een klein aantal protestantse families de touwtjes in handen had in Erp en de belangrijkste overheidsdienaren leverde.
• De katholieke grafstenen in de museale hoek laten de ‘dorpse’ katholieke begraafcultuur zien tussen 1920-1975. Maar dat niet alleen: ook het verschil in welvaart, de grote kindersterfte vroeger en sporen van het gelijkheidsdenken vanaf het einde van de jaren 60.

Pastoor Rombauts onthulde op zaterdagmiddag 9 september jl. het informatiebord bij de museale hoek. In een woordje vooraf gaf de pastoor aan, dat de wijze waarop mensen omgaan met de graven van hun voorouders iets zegt over hun beschaving. Zoals je in het dagelijks leven goed hoort te zorgen voor de ander, ga je ook zorgvuldig om met de tastbare herinneringen aan onze voorouders. De museale hoek was in zijn ogen bijzonder, omdat de verbondenheid van joods-christelijke cultuur daar zichtbaar is: naast het oorlogsgraf van een joodse militair tref je er protestantse zerken aan en grafstenen met katholieke symbolen.

Met de onthulling van het informatiebord is de museale hoek op het kerkhof na ruim tien jaar eindelijk voltooid. Niet het project grafcultuur! Heemkundekring Erthepe hoopt in de komende jaren nog enkele monumentale graven op het kerkhof te herstellen en voor toekomstige generaties te bewaren.

Pastoor Rombauts onthult het informatiebord op het kerkhof van Erp (foto: Jan Bekkers).

Wim en Mieke in de film van Landleven

De afgelopen 15 jaar heeft ons lid Wim van Heeswijk in zijn boerderij Hoek 7 (5469 NK Erp) een indrukwekkende verzameling van emaille keukengerei opgebouwd. Zijn verzameling van ca. 6000 voorwerpen is misschien we de grootste in Nederland. Door het programma Man bijt hond in maart 2015 kreeg het museum al enige bekendheid. Sinds de publicatie in Landleven van maart 2017 komen groepen uit het hele land op bezoek. Zo bezocht in mei een groep bewoners uit Staphorst het museum. In vol ornaat!

 Bezoek uit Staphorst

Het museum is op afspraak te bezoeken (06-22494803; hetkleineaadal@live.nl). Wim en  Mieke leiden de bezoekers rond en vertellen het verhaal over de productie en het gebruik van emaille. Ze blijven het museum vernieuwen en aanvullen. De laatste aanwinsten zijn in eigen beheer samengestelde miniaturen van Erpse ambachtelijke bedrijfjes. Het bezoek aan het museum kost (inclusief koffie en wat lekkers) € 5,- pp.

Op zaterdag 6 mei is het zover. Na een maandenlange voorbereiding staat in het Raadhuis van Erp de historie van de middenstand van Erp, Keldonk en Boerdonk centraal. Vooral in het eerste weekend van de tentoonstelling wordt er flink uitgepakt en zal het in en om het Raadhuis, het hart van Erp, een drukte van belang zijn.  

Tijdens de lezing van Jan van Dijk op 4 april en de filmavond op 25 april jl. maakten al veel belangstellenden kennis met enkele facetten van de geschiedenis van de Erpse middenstand in de 20^ste eeuw. Bij de tentoonstelling valt nog meer te zien. Veel foto’s en voorwerpen die de werkgroep verzamelde. In het eerste weekend van mei staat het binnenplein bij het Raadhuis vol met kramen die een beeld geven van de middenstand in de vorige eeuw. We zien de winkel van Van de Goor, lopen langs de smederij van Hendriks, een winkel met huishoudelijke artikelen, een kleermakerij, een kruidenierswinkel en nog veel meer. We zien allerlei voorwerpen en producten die in ‘oma’s tijd’ verkocht werden. En zoals in een Brabants dorp hoort, zal ook een café met terras niet ontbreken.

De tentoonstelling over de historie van de Erpse middenstand is voor jong en oud een mooie gelegenheid om terug te kijken naar hoe het in de 20^ste eeuw was. Niet omdat het toen allemaal beter was, maar om je bewust te worden van de grote veranderingen die zich de afgelopen eeuw in het dagelijks leven hebben voltrokken. Ook in Erp, Keldonk en Boerdonk.

De tentoonstelling is op zaterdag 6 en13 mei geopend van 13.00-17.00 uur; op zondag 7 en 14 mei van 11.00-17.00 uur. De toegang is gratis. Op Moederdag 14 mei biedt Erthepe elke moeder die de tentoonstelling bezoekt, een gratis consumptie aan.

In de Kerkstraat waren vroeger veel winkels. Op deze foto uit ca. 1955 van rechts naar links: de elektrowinkel van Smulders, de snoep- en ijswinkel van Jan Opheij en slagerij Antoon van Doren. Even verder richting de Hezelstraat:  drogisterij Van Uden en zuivelhandel Miove (‘Melk is onmisbaar voor elk’).