Op zoek naar de historie van de Erpse middenstand

Heemkundekring Erthepe heeft in haar programma al jarenlang met succes een hoofdthema. Rondom dat thema vindt een cyclus van activiteiten plaats: een lezing, een filmavond en tot slot een tentoonstelling die minimaal twee weken te bezichtigen is. Met succes, omdat door deze aanpak heel veel informatie over het betreffende onderwerp wordt verzameld en vastgelegd voor toekomstige generaties. Thema`s die de afgelopen jaren de revue passeerden waren: Machinefabriek Munsters, Mengvoederbedrijf Sondag, Erpse Molens op de kaart, Hanneke en de Franse tijd en in het afgelopen seizoen de Geschiedenis van de Erpse Vrijwillige Brandweer. Het resultaat van enkele van die thema’s is al op deze website van Erthepe te bekijken (zie: Publicaties>Tentoonstellingen). Het laatstgenoemde thema wordt op maandag 26 september a.s. afgesloten met een filmavond in Ter Aa. Op die avond zullen nieuwe beelden over de Vrijwillige Brandweer en een samenvatting van de activiteiten in april en mei jl. te zien zijn.

 Oproep aan alle (oud-)middenstanders

Het bestuur van Heemkundekring Erthepe heeft als jaarthema in het seizoen 2016-2017 gekozen: de historie van de middenstand in Boerdonk, Erp en Keldonk. In de voormalige gemeente Erp, het werkgebied van Erthepe, waren in het verleden tientallen kleine middenstanders actief. In elke uithoek van de dorpen in de gemeente vond men wel een kruidenier, snoepwinkel, bakker of fietsenhandelaar. Wie herinnert zich nog bakkerij Van de Palen of Van den Brand, de snoepwinkel van Nol van den Hurk, de Jamin-ijsjes op de bank bij de winkel van Jan Opheij (later videotheek Replay), Smulders elektricien, de schoenmakers Van Dijk en Strijbosch, de kleermakers Piet en Frits van Dijk en Cees van Lankvelt? Of de VéGé-winkel van Mari van der Steen aan het Schansoord, de groentewinkel van Adri van de Tillaart en reisbureau ‘Travel Shop’ aan het Hertog Janplein enzovoort?Heemkundekring Erthepe denkt met dit jaarthema een heel interessant onderwerp aan te snijden. Om het jaarthema vorm te kunnen geven doet Erthepe een beroep op (oud-) middenstanders en hun familieleden of oud-medewerkers om tijdelijk materiaal ter beschikking te stellen. We denken daarbij aan foto- en of films, oude documenten en voorwerpen. Foto`s, films en documenten kunnen wij scannen, zodat u de originelen zelf kunt behouden. Voorwerpen kunt tijdelijk in bruikleen geven.

Met uw medewerking kunnen wij als heemkundekring ook in 2017 weer een heel interessant thema samenstellen. Wat nog veel belangrijker is: ook veel informatie die nu nog her en der in de kast of op een zolder ligt, verzamelen en voor de toekomst bewaren en vastleggen. Bent u of was u ook een Boerdonkse, Erpse of Keldonkse middenstander en wilt u graag dat uw gegevens niet verloren gaan? Neem dan op korte termijn contact op met secretariaat@erthepe.nl of erthepe@live.nl. U kunt ook even langskomen in de heemkamer in het Raadhuis. De werkgroep kan dan snel aan de slag om er weer een leuk thema van te maken.

Kruidenierswinkel

Truus Muselaars achter de toonbank van de kruidenierswinkel in de Kerkstraat van Erp

Tags:

Digitale boekjes van Erthepe op het net

Op het internet kom je regelmatig boekjes of folders tegen waar je door heen kunt bladeren. Door op een pijltje te klikken blader je door een boekje of folder heen. Dat bracht Heemkundekring Erthepe op het idee enkele tentoonstellingen uit de afgelopen jaren te digitaliseren en als boekje voor een breed publiek op het internet toegankelijk te maken.

Frans Scheepers en Marius Strijbosch hebben ondertussen al enkele internetboekjes op de website van Erthepe gepubliceerd. In de eerste plaats de tentoonstelling ‘Kroniek van een Franse tijd’ uit 2013 over Erp in de Franse tijd (1794-1813). Verder een verslag van het openluchtspel ‘Hanneke’ uit 1963: een spel in de kom van Erp waar een groot deel van de bevolking destijds actief bij betrokken was. Ook het korte openluchtspel voor het Raadhuis in 2013 ter gelegenheid van 200 jaar koninkrijk,  ‘De Franse tijd herleeft’, is als bladerboekje beschikbaar. De drukbezochte tentoonstellingen over machinefabriek Munsters (2012) en mengvoederbedrijf Sondag (2014) staan eveneens al op het net. Het laatstgenoemde bedrijf stond tot 2012 op het tegenwoordige Molenpark in de kom van Erp. Bladerend door het boekje over Mengvoederbedrijf Sondag wordt al snel duidelijk, waarom het nieuwe parkje de naam ‘Molenpark’ heeft gekregen.

We raden u aan zelf eens een kijkje te nemen op de website van Heemkundekring Erthepe (www.erthepe.nl). De boekjes staan onder het tabblad ‘Publicaties> Tentoonstellingen’.

Molen 'De Nijverheid'

Twee pagina’s uit het digitale boekje over mengvoederbedrijf Sondag

Tags:

Museale hoek kerkhof geopend

 

 overzicht museale hoek.JPG (3888×2592)

Overzicht van de museale hoek op het kerkhof. Foto: Tiny van den Heuvel. 

Op zaterdag 4 juni jl. is op de Algemene Begraafplaats in Erp de museale hoek officieel geopend. Wethouder Margriet Bräuner van de gemeente Veghel verrichtte de openingshandeling. Ze onthulde een replica van een houten grafkruis uit 1950 waarvan Erthepe in zijn fotocollectie een afbeelding bezit. Met de opening is de belangrijkste fase van het project ‘Grafcultuur’ afgesloten.

De afgelopen 10 jaar zijn bij ruimingen op het kerkhof van Erp met toestemming van nabestaanden (voor zover ze te achterhalen waren) ruim 20 staande en liggende grafstenen bewaard. Ze geven gezamenlijk een beeld van de katholieke begraafcultuur in Erp tussen ca. 1920 en 1975. Het project kwam tot stand met de steun van diverse bedrijven, de gemeente Veghel en een groot aantal vrijwilligers van Erthepe.

In de buurt van de Calvarieberg is nu op het kerkhof van Erp een aaneengesloten plaats van herinnering ontstaan. Naast de bij ruimingen gespaarde stenen die een weerslag zijn van de katholieke begraafcultuur, liggen in de museale hoek ook de vijf protestantse zerken en de oorlogsgraven van de Gemenebest uit de Tweede Wereldoorlog. De protestantse graven zijn bij de aanleg van de Julianasingel in 1972 naar het kerkhof van Erp overgebracht. In een van die graven liggen de stoffelijke resten van notaris Meijer, de bouwer van Huize Beuckenrode aan het Schansoord.

Heemkundekring Erthepe dankt de bedrijven en instellingen die het project ondersteunden. Dankzij hun medewerking is een stukje niet-alledaags erfgoed behouden. De volgende bedrijven verleenden steun aan het project:

M. Goossens, Vast & Goed; H. Koenen, Loon-en Grondverzet; Marco v. Leuken, Bestratingen; Aannemersbedrijf Vissers-Ploegmakers; T. Adam, Verstegen-Adam Transportgroep; Bouwbedrijf Versteegden; H. Peterse Natuursteen, grafmonumenten en urnen; Justin Kuijpers, Minigraafwerk; Slagerij Wim v.d. Tillaar; H. Vervoort, Erpse Flora Ontwerp, aanleg en onderhoud en de Gemeente Veghel.

Met steun van derden hebben vrijwilligers van Erthepe een voor een heemkundekring bijzonder erfgoedproject afgerond. Geen wonder dat andere erfgoedorganisaties  al belangstelling toonden voor wat in Erp tot stand is gekomen. We raden iedereen die het kerkhof bezoekt, aan ook eens een kijkje te nemen in de museale hoek. Zodra Erthepe over voldoende financiële middelen beschikt, wordt er een informatiebord bij de museale hoek geplaatst. De namen van de begunstigers krijgen daarop een eervolle vermelding.

 openingshandeling 4-6-16.jpg (1416×1080)

Wethouder Margriet Bräuner onthult de replica van het houten grafkruis van Elisabeth Dreesen uit 1950. Elisabeth was voor de Tweede Wereldoolog jarenlang baker (vroedvrouw) in Erp. Foto: Coos van den Elsen.

openingshanmdeling 2.jpg (1920×1080) 

Complimenten van de wethouder voor de vrijwilligers en begunstigers. Foto: Coos van den Elsen.

 

Tags:

'Dikker" thuis komen?

Brabanders hebben voor noorderlingen een raar taaltje......Ze zeggen, dat ze 'wijd' weg wonen en daarom niet 'dikker' thuiskomen. Er zijn er zelfs die wel 'dikker' friet willen eten! De meeste Brabantse weten wel, wat ze bedoelen. Het zijn woorden die afwijken van het standaard Nederlands en een andere betekenis hebben. Wie kent er nog meer Brabantse dialectwoorden die in standaard Nederlands iets anders betekenen, zoals 'wijd', 'verschieten' en 'dikker’? 

                       Dik

De Werkgroep dialect maakt ook een inventarisatie van de mooiste Erpse dialectwoorden. Wat is jouw favoriete Erpse dialectwoord?

Laat  ons weten, welke dialectwoorden je kent die in het Brabants afwijken van het Nederlands. Ook welk Erps dialectwoord bij jou favoriet is! Dan kan via secretariaat@erthepe.nl of de Facebookpagina van Erthepe. We zijn benieuwd.

Klik hier voor meer leesplezier en uitleg van het Erpse Dialect. Deze artikelen, geschreven door Edith Vissers, worden (zijn) in de Erpse Kant gepubliceerd.

  

Erthepe ontvangt prehistorische bijl

Donderdagavond 5 november vond in het Raadhuis in Erp een bijzondere bijeenkomst plaats. Bestuursleden van Heemkundekring Vehchele kwamen met Sjaan van Dijk-Slaats naar Erp om een archeologische vondst over te dragen aan Erthepe: een prehistorische vuurstenen bijl die Sjaan vond in het beekdal van de Aa in Erp.

              

Sjaan overhandigt de neolithische bijl aan de voorzitter van Erthepe.

Sjaan van Dijk-Slaats van Vehchele is geen onbekende bij de amateurarcheologen in de regio. Ze is ondanks haar hoge leeftijd nog regelmatig te vinden op de akkers in het buitengebied van de gemeente Veghel. Dankzij haar zoektochten naar archeologische sporen beschikt Heemkundekring Vehchele over honderden waardevolle vondsten. In september 2014 deed Sjaan tijdens een waarneming in de Vogelenzang te Erp een heel bijzondere vondst. Ze trof op een akker langs de Aa een grote vuurstenen bijl aan. Archeologen determineerden de vondst van ongeveer 15 bij 6 cm en kwamen tot de conclusie dat het ging om een gepolijste neolithische bijl (Flint-Ovalbeil) uit de periode 2800-2000 voor Christus. Doordat de bijl honderden jaren in een natte ijzerhoudende bodem gelegen heeft, is de oorspronkelijke grijze kleur van het vuursteen roodbruin geworden.

Gepolijste bijlen waren belangrijke werktuigen in de prehistorie. Ze werden, vastgezet aan een houten steel, gebruikt bij het kappen van bomen en het bewerken van hout. Met de bijl die Sjaan vond, was iets vreemds aan de hand. De bijl vertoonde geen gebruikssporen op de snede! Daarom gaat het vermoedelijk om een werktuig dat bewust in de natte moerassige grond in het beekdal van de Aa is gegooid. Op een voor de bewoners heilige plaats als een soort offer ter ere van natuurgoden of geesten van voorouders. Ze hoopten daarmee de goden of geesten gunstig te stemmen en voorspoed te krijgen in hun dagelijks leven.

Zekerheid over het gebruik van de bijl zullen we nooit kunnen krijgen. Wel staat vast dat de archeologische collectie van Heemkundekring Erthepe dankzij de overdracht door Vehchele verrijkt is met een bijzonder prehistorisch werktuig. Geïnteresseerden kunnen de vuurstenen bijl komen bewonderen tijdens de openingstijden van de heemkamer van Erthepe.

Bijl

Neolithische bijl, 2800-2000 v. Chr.

 

 

Monumentenschildje

Veel bewoners zijn zich er niet van bewust dat  Erp en Veghel rijk zijn aan monumentale panden. Ruim 200 gemeentelijke en rijksmonumenten bepalen mede het karakter van de kerkdorpen en het buitengebied. 

Om meer bekendheid te geven aan het cultureel erfgoed dat de gemeente Veghel bezit, hebben Erthepe en Vehchele in samenwerking met de gemeente Veghel en Monumentencommissie een monumentenschildje ontworpen en laten vervaardigen.  

Het schildje is gemaakt van emaille op plaatstaal in de afrmeting van 10 X 15 cm. Op een zwarte achtergrond is het rood-wit geblokte Andreaskruis van het gemeentewapen afgebeeld. Dat kruis is het wapen van de Heren van Erp, het Meierijs adellijk geslacht dat zowel voor de geschiedenis van Veghel als Erp van betekenis is geweest.  

 

Het schildje wordt binnenkort aan de eigenaren van een monument aangeboden en, als ze akkoord gaan, gratis geplaatst. Op 8 juli 2015 is het eerste schildje geplaats op het pand Hoogstraat 18 in Veghel. We hopen binnenkort ook in Erp de herkenbaarheid van de monumenten te kunnen vergroten.

Benieuwd welke panden in Boerdonk, Erp en Keldonk op de gemeentelijke en rijksmonumentenlijst staan?

Kijk dan op http://www.veghel.nl/monumentennu/  

 Monumentenschildje

Het monumentenschildje met het wapen van de Heren van Erp

Geslaagde NL-doet klus in Simeonshof!

                                  

Vrijdagmorgen om 9.00 stond in het Raadhuis in Erp al een grote groep vrijwilligers klaar voor de activiteit die Erthepe in het kader van het vrijwilligersevenement NL-doet organiseerde. Na een korte instructie vertrokken ze naar het verzorgingshuis Simeonshof om daags na de ‘koninklijke opening’ de bewoners nog een extra aandacht te even en hen met wat lekkers te verwennen.

De tentoonstelling ‘Erpse dorpsgezichten en families’ die Heemkundekring Erthepe in de Pleinzaal van Simeonshof had opgezet, riep bij  de bejaarde bewoners van het nieuwe woonzorgpark veel herinneringen op en lokte gebuurt over vroeger uit. Ook tijdens de open dag van Simeonshof op 21 maart bezochten nog veel mensen die kennis kwamen maken met het verzorgingshuis, de tentoonstelling van Erthepe.

Erthepe dankt alle vrijwilligers die zijn NL-doet klus tot een succes maakten.  Ook het CDA dat door deelname van wethouder Jan Goyaarts en het verstrekken van warme worstenbroodjes aan de vrijwilligers er blijk van gaf het vrijwilligerswerk een warm hart toe te dragen.

Een impressie van de verwenochtend voor de bewoners van Simeonshof op vrijdag 20 maart (foto’s: Tiny v.d. Heuvel). 

Tentoonstelling Vrijwillige Brandweer Erp

U hebt al eerder kunnen lezen, dat Heemkundekring Erthepe dit jaar als hoofdthema heeft: De Vrijwillige Brandweer. Vanaf 1941, al 75 jaar, helpen vrijwilligers uit Erp bij het bestrijden van branden. In de eerste jaren waren er nauwelijks middelen beschikbaar om een brand gedegen te lijf te gaan. Een personenauto van vee-verloskundige Piet Barten werd bij tijd en wijle aangepast als brandweerauto. Na de jaren ’50 werd de uitrusting geleidelijk steeds professioneler. Ook de fusie met Veghel twintig jaar geleden droeg daaraan bij. Het takenpakket van de brandweer is tegenwoordig overigens veel uitgebreider dan tijdens de oprichting van de Vrijwillige Brandweer. Hulp bij verkeersongelukken, het omzagen van omgewaaide bomen na een storm en het leegpompen van een kelder na een hoosbui horen daar tegenwoordig ook bij. Op de tentoonstelling die op 7 mei a.s. in het Raadhuis van Erp geopend wordt, kunt u zien hoe de Erpse Vrijwillige Brandweer in de afgelopen 75 jaar veranderd is.

De tentoonstelling over de Erpse Vrijwillige Brandweer is twee weekenden in mei geopend. Zowel in de expositieruimte van het Raadhuis als op het binnenplein staan materialen ten toon. Op zaterdag 7 mei is de tentoonstelling te bekijken van 13.00-17.00 uur. Op zondag 8 mei, zaterdag 14 mei en Tweede Pinksterdag 16 mei van 11.00-17.00 uur. Vooral op zondag 8 mei bruist het van de activiteiten rondom het Raadhuis, het hart van Erp. Erpse leden van de Vrijwillige Brandweer geven dan om 13.30 uur en 15.00 uur spectaculaire demonstraties.

We nodigen alle (oud-)Erpenaren uit een kijkje te komen nemen. De werkgroep ‘Brandweer’ van Erthepe, bestaande uit leden van Erthepe en (oud-)brandweerlieden, heeft veel moois bijeengebracht. Tijdens de tentoonstelling is er een buitenterras om elkaar onder het genot van een drankje te ontmoeten en herinneringen op te halen. Voor kleinere en grotere puzzelaars is een echte Erpse brandweerlegpuzzel te koop. Als klap op de vuurpijl is een ‘ladderspel’ verkrijgbaar om thuis al dobbelend het werk van een brandweerman te beleven. Tot ziens bij de tentoonstelling!

Erpse Vrijwillige Brandweer

 De Erpse Vrijwillige Brandweer in 1942 bij de auto van Piet Barten

Filmavond over de Erpse Vrijwillige Brandweer

Elk jaar organiseert Heemkundekring Erthepe een aantal activiteiten rondom een thema. Dit jaar is dat de Erpse Vrijwillige Brandweer die 75 jaar geleden werd opgericht. Op 29 maart jl. besprak Toine Munsters met behulp van talrijke anekdotes het verhaal van de Erpse Vrijwillige Brandweer vanaf de Tweede Wereldoorlog. Op dinsdagavond 5 april wordt het thema vervolgd met een filmavond. Leden van de werkgroep Film van Erthepe hebben met behulp van eigen opnames en het filmarchief van Erthepe een gevarieerd programma samengesteld. De filmavond begint om 20.00 uur in gemeenschapshuis Ter Aa (Den Uil).

Op het programma staan de volgende onderdelen:

  • Een recent opgenomen interview met leden en ex-leden van de Erpse Vrijwillige Brandweer.
  • Afscheid van Leo van Geffen en installatie van Anton Timmers als commandant.
  • Uitreiking van de zilveren uil aan de Vrijwillige Brandweer Erp.
  • Het brandweermuseum van Jan Bouwe in de Laren.
  • De brandweer op Open Errup in 2005.
  • Vrijwillige Brandweer Erp 50 jaar.
  • Oefenwedstrijd technische hulpverlening bij mengvoederbedrijf Fransen en machinefabriek Munsters.
  • Buitenoefening bij bakker Van Eenbergen met EHBO, afdeling Erp.
  • Brandweeroefening op 2-4-1993 in Den Hazenpot te Boerdonk.
  • ot slot: beelden van enkele branden in Boerdonk, Erp en Keldonk.

 De filmavond op 5 april a.s. in Ter Aa begint om 20.00 uur. Leden van Heemkundekring Erthepe hebben gratis toegang. Niet-leden betalen € 2,50 entree. 

 De Erpse Vrijwillige Brandweer in actie bij een uitslaande brand bij de winkel van Brouwers (oktober 1980)

Tags:

Het verhaal van de Erpse brandweer

Welke jongen wilde er vroeger niet brandweerman worden? Een lekker stoer beroep! Met loeiende sirenes door het dorp rijden naar een brandhaard en blussen maar. De werkelijkheid is meestal minder romantisch.  Sinds 1941 kent Erp een Vrijwillige Brandweer. Over het wel en wee van de Erpse Vrijwillige Brandweer gaat de presentatie die ex-brandweerman Toine Munsters samen met Anton Timmers op 29 maart a.s. in  gemeenschapshuis Ter Aa in Erp geeft. 

Vuur was vroeger een grote vijand van de mensen. De huizen met een houten gebint en strooien daken waren zeer brandgevaarlijk. Het roken van een pijp of onvoorzichtigheid met het haardvuur in ‘den herd’ kon fataal zijn. Regelmatig brandden er woningen af. Lange tijd probeerden de mensen met leren emmertjes een brand te blussen. Meestal vergeefs. Het snel om zich heen grijpende vuur kon je daarmee niet bedwingen.

Pas in de tweede helft van de 18e eeuw ging het dorpsbestuur in Erp zich intensiever met het bestrijden van brand bemoeien. Er kwamen allerlei veiligheidsregels waaraan  de inwoners zich moesten houden. Geen pijp roken vlakbij een  woning, de as van de haard tenminste 20 treden van  de woning weggooien en geen vlas vlakbij de boerderij bewerken. Er stonden hoge boetes op het niet nakomen van die afspraken.  

In 1782 koopt het dorpsbestuur de eerste brandspuit en een paar jaar later de tweede. De eerste Erpse brandspuit is in 1785 in Gemert ingezet om te helpen bij het blussen van een enorme brand. Bij die brand gingen 50 woningen in de kom van Gemert in vlammen op! Een illustratie van het enorme gevaar dat elke dag in de dorpskom loerde.

Brandweer Erp pomp

Een van de spuiten waarover Erpse brandweer aan het einde van de  19e eeuw beschikte 

Tot de Tweede Wereldoorlog werden mannen die een ambacht beoefenden en in de kom woonden, aangewezen als brandweerman. Niks geen vrijwilligheid. Als je later dan de brandspuit bij een brand aankwam, kreeg je zelfs een flinke boete. Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog komt daar verandering in.

De eerste Erpse vrijwillige brandweer is in 1941 opgericht. De auto van Piet Barten, veeverloskundige, deed dienst als ‘brandweerauto’. Die motorisering was een enorme stap vooruit! Na 1945 is de Erpse brandweer geleidelijk steeds professioneler gaan werken. In 1956 wordt een deel van de oude jongensschool brandweerkazerne en liet de gemeente een slangentoren bouwen. De uitrusting van de brandweermannen wordt steeds beter.  De brandweer ging andere taken dan het blussen van branden op zich nemen. 

Toine Munsters laat in zijn presentatie zien, wat er de afgelopen 75 jaar veranderde. Anton Timmers zal daarna ingaan op de organisatie van de brandweer anno 2016. 

Het verhaal van de Vrijwillige Brandweer in Erp wordt door Toine Munsters en Anton Timmers verteld op dinsdagavond 29 maart a.s. in gemeenschapshuis Ter Aa (Den Uil 1 te Erp).  De presentatie begint om 20.00 uur. Leden van Erthepe hebben gratis toegang. Niet leden betalen € 2,50 entree.

 

Tags:

Pagina's

Abonneren op Heemkundekring Erthepe RSS